زبان فارسی تاجیکی در زمان زندگی میرسیدعلی همدانی

Authors

میرزاحسن سلطان

دکترای فیلولوژی (زبان و ادبیات)، پژوهشگاه زبان، ادبیات، شرق‏ شناسی و میراث خطی رودکی، دوشنبه، تاجیکستان

abstract

زمان زندگی میرسیدعلی همدانی (۱۳۱۴-۱۳۸۶م.) با ایام پرآشوب انقراض دولتداری خان های مغول، خروج سربداران و آغاز دولتداری تیموریان مطابق می آید. در آن روزگار، زبان فارسی دری یا به اصطلاح امروزی، زبان فارسی تاجیکی در قسمت بزرگ سرزمین آسیا (آسیای مرکزی، آسیای خرد، آسیای غربی، آسیای شرقی و آسیای جنوبی) زبان عمومی بین المللی تلقی می شد و اقوام و ملیت های گوناگون از آن استفاده می کردند. این مقاله با اساس قرار دادن مطالب سفرنامۀ ابن بطوطه، وضعیت زبان فارسی را در روزگار پس از حملۀ مغول بررسی کرده است. طبق مستندات این سفرنامه، به دلیل مهاجرت بیشتر اهالی علم و ادب خراسان و فرارود در آن روزگار به دربار پادشاهان هند، زبان فارسی بین درباریان هند رواج داشته است. زبان فارسی در روزگار تیموریان نیز تا پیش از برکناری بهادرشاه، آخرین پادشاه تیموری، رونق داشته است. در این مقاله، با اشاره به نمونه هایی از نامه نگاری پادشاهان تیموری، دو شیوۀ نثرنویسی: نثرنویسی پرتکلف دارای سجع و قافیه، و نثر سادۀ بی تکلف معرفی شده است. در پایان، با ذکر نمونه هایی از برخی رسائل میرسیدعلی همدانی، ازجمله رساله های «قدوسیه»، «وجودیه»، «ذکریه»، «درویشیه» و نیز برخی اشعار او، این نتیجه حاصل شده که زبان فارسی این دوره ساده، فصیح و بی تکلف بوده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نوروز در تعلیم زبان فارسی تاجیکی

آموزش علم و فنّاوری از مهم‌ترین وظیفه‌های مکاتب (مدارس) است. در این راستا مؤلفان کتاب‌های درسی تاجیکستان به متن‌های آثار بدیعی تکیه کرده و هم‌زمان از متن‌های آثار علمی و مطبوعاتی و اسناد رسمی کارگزاری نمونه‌ها آورده‌اند. نگارنده در این مقاله کتاب‌های درسی زبان فارسی تاجیکی را در مقاطع ابتدایی و بالاتر، ازلحاظ مسئلة جشن و سنت‌های ملی، به‌خصوص نوروز بررسی کرده و دربارۀ اینکه تا چه اندازه این متن‌ه...

full text

فلسفۀ اجتماعی میرسیدعلی همدانی

میرسیدعلی همدانی راجع به طبیعت حیوانی، زندگی اجتماعی و سیاسی، و اخلاق و آداب آدمیان اندیشه‌های جالب ‌توجه دارد. اندیشه‌های ایشان دربارۀ این مباحث در رساله‌های «ذخیره‌الملوک»، «آداب‌المشایخ»، و «مکارم‌الاخلاق» منعکس شده‌اند. در این مقاله، عقاید اجتماعی، سیاسی و اخلاقی میرسیدعلی با تکیه بر آثار او مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از تحلیل وجوه گوناگون نظریات اجتماعی و سیاسی سیدعلی همدانی می‌توان ...

full text

«رسالۀ شرحیه» میرسیدعلی همدانی

رسالۀ «مشارب‌الاذواق» میرسیدعلی همدانی ماهیت عرفانی داشته و مؤلف در آن به شرح اصطلاحات و مضامین قصیدۀ «خمریۀ میمیه» ابن‌فارض مصری پرداخته است. این اثر همچنین شرح و توضیح مسائل علم عروض را نیز دربرمی‌گیرد. هدف این رساله فهماندن محتوای قصیدۀ عرفانی «خمریۀ میمیه» به سالکان و تشریح مبانی اشارات و معانی عبارات آن به عارفان است. میرسیدعلی در تفسیر این قصیۀ عرفانی، جمال خداوند را مقصود کلی برای لذت وص...

full text

رسالة «منامیه» از میرسیدعلی همدانی

رساله‌نویسی از روزگاران گذشته در دنیای اسلام رواج داشت و دانشمندان و ادبا، نکته‌ها و یافته‌های مهم و ضروری خود را در قالب رساله عرضه می‌کردند. کار رساله‌نویسی‏ در روزگار میرسیدعلی همدانی (713-786ه‍.ق/ 1313-1384م.)، یعنی سدة هشتم هجری نیز چون بسیاری دیگر از دوره‌ها رونق فراوان داشته است؛ چنان‌که بیشتر آثار هم‌روزگاران وی در قالب رساله نوشته شده است. در میان رساله‌نویسان آن روزگار، نام سیدعلی همد...

full text

میرسیدعلی همدانی و «ذخیره‌الملوک» او

میرسیدعلی همدانی (۱۳۱۴-۱۳۸۶م)، نمایندۀ بزرگ علم و ادب و فلسفه و حمکت مشرق‌زمین، در رواج و توسعۀ تعدادی از علوم زمان خویش سهم بسزا داشته است. یکی از آثار مهم این عارف شهیر «ذخیره‌الملوک» است که موضوع آن را پند و نصیحت به شاهان و حاکمان و دیگر طبقات جامعه تشکیل می‌دهد. این اثر متشکل از ده باب است. عقیدۀ شاه عادل و رعیت‌پرور در باب پنجم این اثر باعنوان «در احکام ولایت و سلطنت و عمارت و حقوق رعایا ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
رودکی ( پژوهش های زبانی و ادبی در آسیای مرکزی )

جلد ۱۶، شماره ۴۴، صفحات ۴۳-۵۵

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023